افزایش نابرابری اقتصادی در ده سال گدشته
در علم اقتصادنابرابری اقتصادی تفاوت موجود در معیارهای مختلف از نظر رفاه اقتصادی در میان افراد یک گروه، در میان گروههای موجود در یک جمعیت، یا در میان مردمان کشورها است. از نابرابری اقتصادی گاهی اوقات به نام نابرابری درآمد، نابرابری ثروت، یا شکاف ثروت یاد میشود. اقتصاددانان بهطور کلی در نابرابری اقتصادی روی سه عامل ثروت، درآمد، و مصرف تمرکز میکنند.
موضوع نابرابری اقتصادی مربوط به مفاهیم انصاف، برابری نتیجه، و برابری فرصت است.
نابرابری اقتصادی در بین جوامع در دورههای مختلف تاریخی و نیز در سیستمها و ساختارهای اقتصادی مختلف، متفاوت است. این عوامل میتوانند به توزیع مقطعی درآمد یا ثروت در هر دوره خاص یا به تغییرات درآمد و ثروت در دورههای بلند مدت اشاره کنند.
شاخصهای عددی مختلفی برای اندازهگیری نابرابری اقتصادی وجود دارد. یک شاخصی که بهطور گسترده استفاده میشود ضریب جینی است اما روشهای بسیار دیگری وجود دارد تحقیقات نشان میدهد که نابرابری بیشتر باعث رشد طولانی مدت میشود
در گزارش تحلیلی که ایسنا در ا باره شکاف اقتصادی در ایران در ده سال گدشته منتشر کرده امده است ؛
آنچه که در فاصله سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ و حتی پیش از آن در جریان اقتصادی ایران و توزیع درآمد گذشته نشان میدهد که سهم ثروتمندان به فقیران افزایش بیشتری یافته است، این اختلاف طبقاتی در سال ۱۳۹۷ به اوج خود رسیده است.
در این حال به گزارش تحلیل گران اقتصادی ضریب جینی از شاخصهای نشان دهنده وضعیت درآمدی و توزیع ثروت است که بین صفر و یک تعریف شده و هر اندازه به سمت یک حرکت کند نشان دهنده افزایش نابرابری در توزیع ثروت است.اما گزارشی که اخیرا مرکز آمار ایران از شاخصهای کلان اقتصادی و اجتماعی در حداقل ۱۰ سال گذشته آماده و ارائه کرده است دربخش بودجه خانوار و توزیع درآمد به وضعیت ضریب جینی وسهم ثروتمندان و فقیران پرداخته است.
این گزارش ها نشان میدهد که ضریب جینی از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۹ دستخوش نوسان زیادی بوده اما عمدتا ارقام رو به افزایش بوده است؛ به طوری که از ۰.۴۲۴۸ در سال ۱۳۸۴ به ۰.۴۳۵۶ در سال ۱۳۸۵ افزایش یافته که در ادامه روند کاهشی تا سال ۱۳۹۱ طی و به ۰.۳۶۵۹ رسیده است. اما بعد از آن مجددا روند افزایشی می شود و درسال ۱۳۹۷ به ۰.۴۰۹۳ میرسد.
در سال ۱۳۹۸ ضریب جینی به ۰.۳۹۹۲ کاهش داشته ولی این رقم بار دیگر در سال ۱۳۹۹ رو به افزایش میرود و ۰.۴۰۰۶ گزارش شده است.اما شاخص از نظر سهم ثروتمندان به فقیران نیز قابل بررسی است که سهم درآمدی هر یک از گروههای جامعه مورد محاسبه قرار میگیرد.
این در حالی است که سهم ۱۰ درصد ثروتمندترین افراد به ۱۰ درصد فقیرترین در فاصله سالهای ۱۳۹۰تا ۱۳۹۹ حاکی از آن است که این شاخص از ۱۱.۰۹ در ابتدای دوره به ۱۳.۹۶ در پایان دوره افزایش یافته است. این شاخص در سال ۱۳۹۷ به اوج خود رسیده و۱۴.۴۵ گزارش شده بود که بعد از آن در سال ۱۳۹۸ به ۱۳.۶۹ کاهش داشته ولی بار دیگر در سال گذشته افزایشی میشود.
همچنین سهم ۲۰ درصد ثروتمندترین به ۲۰ فقیرترین از ۶.۷۸ در سال ۱۳۹۰ به ۸.۱۳ در سال ۱۳۹۹ افزایش دارد، این شاخص نیز در سال ۱۳۹۷ در بالاترین حد ثبت شده که ۸.۳۶ بوده است.اما بررسی شاخص ثروتمندان به فقیران در درصد بالاتر نشان میدهد که سهم ۴۰ درصد ثروتمندترین به ۴۰ درصد فقیرترین نیز از ۳.۸۰ در ابتدای دوره به ۴.۳۲ در سال ۱۳۹۹ افزایش دارد که در مورد این شاخص هم سال ۱۳۹۸ بالاترین میزان یعنی ۴.۴۱ درصد بوده است